chor. Pytel Stanisław

Chorąży Stanisław Pytel – zbiory rodzinne Pani Jadwigi Pytel.

Urodził się w dniu 7 czerwca 1890 w Grodzisku Górnym – powiat Łańcut (w części dokumentów jako data jego urodzenia podawany jest dzień 7 lutego 1890). Był synem Antoniego i Marianny z domu Kot. Miał czworo rodzeństwa: Jana, Józefa, Anielę i Wojciecha. Ukończył cztery klasy szkoły powszechnej, po czym do 1911 pozostawał przy rodzicach pracując na roli.

W roku 1911 rozpoczął służbę wojskową w armii austro-węgierskiej – w c. i k. 90 pułku piechoty. Wskutek wybuchu I wojny światowej pozostał w szeregach tegoż pułku i wziął udział w zmaganiach wojennych. Walczył między innymi na Węgrzech, gdzie został ranny w ramię i nogę. Z dniem 25 września 1916 mianowany zastępcą oficera. Służąc w armii cesarskiej wykazywał duże zainteresowanie sprawą narodową. W październiku 1918 znajdował się w Batalionie Zapasowym 90 pp, stacjonującym w Jicinie. Należał wówczas do oddziału stworzonego z polskich żołnierzy tegoż batalionu, którego celem było przejście jednostki na stronę powstającego państwa polskiego. Prowadził w tym kierunku pracę polegającą na uświadamianiu szeregowych. W dniu 26 października tr. batalion wypowiedział posłuszeństwo władzom monarchii i po objęciu dowództwa przez najstarszego z polskich oficerów tego oddziału (por. Pieniążka) wraz z całym uzbrojeniem i sprzętem przybył do Polski – do Jarosławia.

W Jarosławiu Stanisław Pytel wstąpił do tworzącego się pod dowództwem por. Ignacego Misiąga polskiego 9 pułku piechoty. Od 1 listopada 1918 (aż do zwycięskiej ofensywy nad Zbruczem) uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej. 27 grudnia 1918, dowodząc oddziałem ckm-ów, brał udział w obronie Lubaczowa. Służył wówczas w 2. kompanii 9 pp (przemianowanego potem na 14 pp) dowodzonej przez por. Mieczysława Hetpera lub w kompanii lubaczowskiej por. Stanisława Dąbka (późniejszej 6. kompanii 14 pp).

W randze chorążego uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, w szeregach 14 pułku piechoty. Do 24 czerwca 1920 dowodził plutonem karabinów maszynowych przy 3. kompanii 14 pp. W tym czasie przeszedł z pułkiem wszystkie walki w Galicji Wschodniej, ofensywę na bolszewików w sierpniu 1919 (od Brodów do Ostroga), walki pozycyjne nad rzeką Uborć (Uborcz), ofensywę na Kijów i kontrofensywę w maju 1920 nad rzeką Berezyną. Przez przełożonych charakteryzowany jako nieustraszony wobec nieprzyjaciela. Szczególnie wyróżnił się podczas walk pod Wołonutą (w dniu 23 maja 1920 podczas kontruderzenia nad Berezyną).

Wówczas to wraz z kilkoma strzelcami i jednym karabinem maszynowym przedarł się lasem i doszedł do 50 metrów od pozycji wroga. Otworzył ogień z kaemu kładąc trupem całą obsługę nieprzyjacielskiego karabinu maszynowego i zdobywając go, po czym skierował jego ogień na bolszewików. Zmusił tym wroga do ucieczki i przyprowadził kilkunastu jeńców. Za ten czyn uhonorowany został w okresie późniejszym Krzyżem Walecznych (Nr 8555) i przedstawiony był do odznaczenia orderem Virtuti Militari 5. klasy. Kontuzjowany w dniu 3 lipca 1920 podczas podróży służbowej, kiedy to wskutek wybuchu prochu został silnie poparzony. Przez dłuższy czas przebywał w szpitalu na leczeniu, a 4 października 1920 został odnotowany w obsadzie Batalionu Zapasowego 14 pułku piechoty (stacjonującego wówczas we Włocławku). Otrzymał zezwolenie na noszenie trzech szewronów (Odznaki za Czas Pobytu na Froncie), które potwierdzały co najmniej półtoraroczny pobyt na froncie po dniu 1 listopada 1918 roku, w bezpośredniej styczności bojowej z nieprzyjacielem.

Stanisław Pytel na początku swej służby wojskowej. Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Żona – Maria (Marianna) z domu Kajkowska. Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Stanisław Pytel był jednym z podoficerów o najdłuższym stażu służby w 14 pułku piechoty, w którym służył od początku istnienia tej jednostki. Na mocy rozkazu L. 1222 wydanego w dniu 9 września 1920 przez Ministra Spraw Wojskowych – gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego – został zatwierdzony (jako zastępca oficera byłej armii zaborczej) w stopniu chorążego w piechocie, jako żołnierz 14 pułku piechoty. W okresie od dnia 12 grudnia 1921 do dnia 12 maja 1922 uczestniczył w III. kursie w Centralnej Szkole Podoficerów Zawodowych Piechoty Nr 1 w Chełmnie (był to pierwszy pięciomiesięczny kurs doszkolenia chorążych i pierwszy pięciomiesięczny kurs doszkolenia podoficerów zawodowych). Kurs ukończył z lokatą 60/240.

Pododdział 14 pułku piechoty – chorąży Stanisław Pytel siedzi w dolnym rzędzie piąty od prawej.
Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Na dzień 16 września 1930 w stopniu chorążego pełnił służbę jako szef 2. kompanii ckm 14 pp. W tym samym roku wchodził w skład rady nadzorczej Spółdzielni Wojskowej. W dniu 21 września 1933 odnotowany został na stanowisku oficera żywnościowego pułku. Stanowisko to piastował do ogłoszenia mobilizacji w sierpniu 1939 roku (oficer żywnościowy pułku był stanowiskiem zaszeregowanym do etatu porucznika). Pozostając oficerem żywnościowym pułku posiadał przydział służbowy do kompanii administracyjnej 14 pp.

Stanisław Pytel (z lewej). Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Wyruszył na wojnę pozostawiając dzieci z nianią (jego żona zmarła jeszcze przed wybuchem wojny). Wraz z Ośrodkiem Zbierania Nadwyżek 14 pułku piechoty dotarł do Warszawy i wziął udział w jej obronie. W dniu 28 września 1939 wypłacono mu uposażenie na miesiąc październik. Ponieważ kapitulacja stolicy odbyła się na warunkach honorowych, więc uniknął niewoli. Polskie dowództwo zadecydowało, że jako wdowiec samotnie wychowujący dzieci, w pierwszej kolejności powróci do domu. Do Włocławka przybył w listopadzie 1939 i znalazł zatrudnienie w prowianturze. W roku 1940 został wraz z rodziną wysiedlony do Borowca na Kielecczyźnie. Po upływie miesiąca przeniósł się w rodzinne strony – do Grodziska Górnego. Zaangażował się w działalność konspiracyjną w strukturach Armii Krajowej (posiadał przydział do komórki zajmującej się likwidacją zdrajców i konfidentów).

Żołnierze 14 pułku piechoty – chorąży Stanisław Pytel stoi drugi od prawej, czwarty z prawej stoi porucznik Józef Minkina.
Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Legitymacja wydana po kapitulacji stolicy we wrześniu 1939 roku. Archiwum rodzinne Pana Wojciecha Pytla.

Chorąży Stanisław Pytel z rodziną. Zbiory Pani Jadwigi Pytel.

Stanisław Pytel po przejściu na emeryturę. Archiwum Pani Agnieszki Pytel – Lutomskiej.

Po wojnie pracował na stanowisku urzędniczym. Zmarł jako emeryt w dniu 4 maja 1954 we włocławskim szpitalu i spoczął na tamtejszym cmentarzu komunalnym (kwatera: 84A, rząd: 9, grób: 272).

W roku 1924 wziął ślub z Marią (Marianną) Pytel z domu Kajkowską (ur. 26 marca 1904, zm. 28 lutego 1937). Z ich związku narodzili się synowie: Marian Jacek (ur. 15 sierpnia 1930) i Andrzej Antoni (1931-2007) oraz córki: Krystyna (1925-2009), Jolanta (1928-2016) i Teresa (1927-2005).